اولین جایی که زوجه می تواند درخواست مطالبه مهریه خود را بدهد دادگاه خانواده محل زندگی خواسته یعنی شوهرش است. طبق ماده 11قانون آیین دادرسی مدنی در دعاوی مطالبه دین از جمله مهریه دادگاه محل زندگی زوج محل رسیدگی به این امور است.
اگر خوانده (زوج) در ایران هم اقامت نداشته باشد دادگاه صالح برای رسیدگی مطالبه مهریه زن همان محل سکونت موقت وی در ایران است. هرگاه زوج محل زندگی موقت هم در ایران نداشته باشد دعوا در دادگاهی اقامه می شود محل مال غیرمنقول وی است. مثلا اگر زوج هیچ اقامتگاهی در ایران نداشته باشد ولی اموال او در شهر شیراز باشد زوجه باید در دادگاه خانواده در شهر شیراز مطالبه مهریه خود را کند. اگر زوج هیچ گونه مال غیرمنقول هم نداشته باشد اقامه دعوا در دادگاه محل زندگی زن می تواند باشد.
البته طبق ماده 12 قانون حمایت خانواده زوجه می تواند علاوه بر محل زندگی شوهرش محل زندگی خود را که ممکن است متفاوت از محل زندگی شوهرش باشد برای اقامه دعوی انتخاب کند. یعنی مثلا اگر شوهرش در تهران زندگی می کند ولی خودش در شیراز است می تواند به دادگاه خانواده در شهر شیراز برود و همان جا مطالبه مهریه خود را کند.
به طور کلی دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول اعم از دعاوی مزاحمت، ممانعت از حق، مالکیت، تصرف عدوانی و سایر حقوق راجع به آن در دادگاهی اقامه می شود که مال غیرمنقول در حوزه آن واقع است، اگرچه خوانده در آن حوزه سکونت نداشته باشد.
باید بدانید که گرفتن مهریه در دادگاه محل عقد هم جایز است. به عنوان مثال اگر عقد بین زوجه در دفتر ازدواجی در شهر شیراز باشد و زوج ساکن اصفهان و زوجه ساکن یزد باشد این امکان وجود دارد که زوجه برای گرفتن مهریه خود در دادگاه محل عقد یعنی شیراز درخواست خود را بدهد. البته این مورد برای اموال غیر منقول جایز نیست!
در آخر هم باید خدمت تان عرض کنیم اگر زوجین در خارج از کشور اقامت داشته باشند فقط دادگاه خانواده در تهران است که محل دعوی رسیدگی به مهریه است.
سوال دقیق تر این است که در زمان اختلاف بین زن و شوهر یا ابلاغیه دادگاه برای پرداخت مهریه، زوج اقدام به انتقال اموالش کرده است. آیا در این مورد که فرار از پرداخت مهریه است می توان شکایت کرد؟
طبق ماده ۲۱ قانون و گفته وکیل که برای قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی در سال 94 مصوب شده است در مورد تفسیر این قانون اختلافاتی است. اما باید بدانید این زمانی این جرم محقق می شود که دادگاه در خصوص مهریه رای را صادر کرده باشد. با توجه به این قضیه بعد از اختلاف زوجین یا حتی بعد از اخطاریه دادگاه و مطالبه مهریه از طرف زوجه، انتقال اموال به شخص ثالث یا حتی نزدیکان توسط زوج جرمی مبنی بر فرار از دادن مهریه صورت نگرفته است!
استدلال هایی هم در این خصوص وجود دارد و آن این است که عنوان قانون، مطابق قانون محکومیت های مالی است یعنی این قانون ناظر به جایی است که رای صادر باشد جدا از این در آخر ماده ۲۱ از لغت “محکوم به” استفاده شده است تفسیر دشوار قوانین کیفری هم چنین اقتضایی دارد. استدلال دیگر این است که اگرچه قانون گذار از لغت مدیون استفاده کرده است اما اثبات آن مستلزم رسیدگی قضایی و حکم است.
در خصوص باطل کردن معاملاتی که به قصد فرار از دادن مهریه انجام می شود باید به این نکته توجه کنید که فقط معاملاتی قابل ابطال است که سوری باشند. پس در هر صورتی معامله به قصد فرار از دادن مهریه باطل نیست! فقط معاملاتی باطل هستند که صوری باشند و انتقال به شخص ثالث وجود ندارد.
به این مثال توجه کنید. فرض کنید شوهرتان بعد از اختلاف با شما و دادخواست مهریه از سوی شما بلافاصله خانه ای که در آن زندگی می کنید را به شخص دیگری انتقال می دهد و شما امکان توقیف مال را بدست نمی آورید. نکته اینجاست که پس از درخواست و صدور حکم مهریه همانطور که می دانید پرداخت نکردن مهریه تا سقف 110 سکه یا معادل پولی آن حکم جلب دارد. ممکن است شوهرتان درخواست اعسار دهد. اعسار در اصطلاح حقوقی یعنی ناتوانی مالی یا اموال و سرمایه ای دارد که در حال حاضر به آن دسترسی ندارد. در این صورت موظف است به دادگاه گزارش معاملات سال گذشته خود را ارائه دهد. که البته آن خانه ای که فروخته است هم جز انتقال محسوب می شود. در دین فرض براین است که شوهرتان مبلغ خانه را در اختیار دارد و تا مبلغ خانه اعسار وی پذیرفته نخواهد شد.
